De Toepassing van mindfulness

De toepassing van mindfulness kan ingedeeld worden in drie gebieden:


De beoefening van mindfulness kan veel verschillen tussen deze toepassingen.
Zo is bij het spirituele pad, zoals het Boeddhistische pad, de beoefening van mindfulness intensiever en worden daarnaast ook andere disciplines (zoals ethiek en filosofische studie) beoefend die elkaar versterken.
Wat onder mindfulness verstaan wordt kan hierbij ook enigsinds verschillen. Dit is echter in principe niet zozeer afhankelijk van de toepassing maar eerder van hoe de leraar/trainer/therapeut mindfulness interpreteert en uitlegt en of en hoeveel de leraar/trainer/therapeut mindfulness zelf beoefent etc.
In het algemeen is het belangrijk dat de leraar/trainer/therapeut zelf mindfulness beoefent omdat mindfulness niet slechts een methode is om een resultaat te verkrijgen maar eerder een manier van zijn is die niet gekend wordt door erover na te denken.

Zie ook de presentatie van professor Richard Davidson en Dr. Daniel Goleman
op de presentaties-pagina waarin zij meditatie-beoefenaren onderverdelen in drie groepen:
  • De "professionals" die vrijwel voortdurend meditatie beoefenen zoals monniken in Azië, die daarbij ook ondersteund worden door de samenleving omdat hun cultuur hier waardering voor heeft. (In deze groep wordt meditatie beoefend als onderdeel van een religieus pad)
  • De mensen in het westen die normale banen hebben maar daarnaast vormen van meditatie beoefenen die ook de professionals beoefenen en die ook af en toe op retraite gaan. Hierbij speelt dat de meditatie-vormen enigsinds aangepast zijn aan de westerse mens of dat bepaalde aspecten die normaal zijn in Aziatische culturen weggelaten zijn. De beoefening van deze groep is waarschijnlijk minder diep dan de "professionals". (Hoewel Daniel Goleman dat niet aangeeft kan deze groep bestaan uit mensen met een religieuze insteek maar ook uit mensen die een seculiere benadering hebben. Hierbij kan meditatie onderdeel zijn van een religieus pad, maar zou het ook als therapie of voor persoonlijke groei beoefend kunnen worden.)
  • De mensen die moderne vormen van mindfulness, bijvoorbeeld zoals geformuleerd door Jon Kabat-Zinn, beoefenen zonder ergens in te hoeven geloven en die daarbij ook apps kunnen gebruiken. Bij deze groep is de beoefening waarschijnlijk alleen voor persoonlijke groei of als onderdeel van een therapie.

Als therapie of onderdeel hiervan

In de loop der tijd zijn er verschillende therapieën ontwikkeld die gebruikmaken van mindfulness. Zo zijn onderstaande therapieën ontwikkeld:

  • Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR)
    Zie de presentaties van Jon Kabat-zinn op de presentaties-pagina
  • Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT)
    Zie de presentaties van Mark Williams, John Teasdale en Zindel Segal
    op de presentaties-pagina
  • Dialectical behavior therapy (DBT)
  • Acceptance and commitment therapy (ACT)
  • Compassion Focused Therapy (CFT)
    Zie de presentaties van Paul Gilbert op de presentaties-pagina

Over het algemeen wordt de client hierbij oefeningen gegeven waarbij vanuit mindfulness naar de situatie gekeken wordt en worden de oefeningen gegeven aan personen die deze oefeningen niet eerder beoefend hebben.

Voor meer informatie wordt verwezen naar de pagina over therapieën
Zie voor publicaties over wetenschappelijk onderzoek naar mindfulness-meditatie of compassie bij therapieën, de pagina : Mindfulness en compassie en wetenschappelijk onderzoek.

Voor persoonlijke groei

Bij deze toepassing wordt mindfulness toegepast voor persoonlijke groei zonder dat er een traditioneel spiritueel of religieus pad bewandeld wordt.
Iemand kan mindfulness beoefenen (bijvoorbeeld via shamatha- en vipashyana-meditatie of Kum Nye (Tibetaanse yoga) en in de dagelijkse praktijk) om beter te presteren op het werk of om over het algemeen rustiger, evenwichtiger, aandachtiger en meer ontspannen te kunnen zijn. Ook kan mindfulness beoefend worden als een manier om de werkelijkheid te onderzoeken zonder een religieuze context. Dit wordt bijvoorbeeld ook gedaan bij de Ruimte, Tijd en Kennis visie ontwikkeld door Tarthang Tulku. Aan de hand van oefeningen wordt de werkelijkheid via deze gebieden in de eigen ervaring onderzocht. Het vermogen om mindful aanwezig te zijn bij de eigen ervaring kan hierbij helpen.

Als onderdeel van een spiritueel pad

In een spiritueel pad, zoals het Boeddhisme, is mindfulness een onderdeel van een aantal disciplines. In het Boeddhisme zijn dit bijvoorbeeld:

  • Ethiek
  • Geestelijke rust
  • Inzicht

Geestelijke rust heeft als basis ethiek en inzicht heeft als basis geestelijke rust. Geestelijke rust wordt hierbij dan geoefend door shamatha-meditatie en inzicht wordt gecultiveerd via vipashyana-meditatie. Zie de pagina over Mindfulness en meditatie

Naast de beoefening van meditatie is er ook de studie van o.a. Boeddhistische psychologie en filosofie zoals bijvoorbeeld (in het Mahayana pad) de Prajnaparamita leringen van de Boeddha en de Madhyamika leringen van Nagarjuna (2e eeuw) waardoor de aard van verschijnselen beter gegrepen kan worden. Meer begrip kan leiden tot meer direct inzicht en dat kan ertoe leiden dat men stabieler wordt in het "aandachtig zijn bij wat er gebeurt". Het zich kunnen houden aan een ethische discipline kan ertoe leiden dat er minder conflict situaties ontstaan waardoor er minder emoties zijn die het "aandachtig zijn bij wat er gebeurt" kunnen verstoren. In relatie hiermee worden ook teksten bestudeerd zoals "Het pad van de Bodhisattva" van Santideva (7e eeuw).
. . . the Four Foundations (of Mindfulness) are said to be the first four of the Thirty-Seven Wings of Enlightenment, the comprehensive practices that together make up the Buddhist path. Practiced with diligence, they lead to the beginning of the end of ignorance, opening a way of wisdom that leads throught the Five Paths and the Ten Stages to the complete and perfect Enlightenment of the Buddha.

Milking the Painted Cow - Tarthang Tulku
In een spiritueel pad is de boefening over het algemeen intensiever dan bij andere toepassingen. Bijvoorbeeld bij een spiritueel pad kan de beoefening bestaan uit één tot vele uren meditatie per dag, met daarnaast de toepassing van mindfulness als zogenaamde post-meditatie (de periode dat er niet een specifieke meditatie oefening gedaan wordt) waarbij dit vaak jaren aan een stuk zo niet een heel leven beoefend wordt.
Daarnaast kunnen de meditaties subtieler zijn dan bij andere toepassingen. Aan de ene kant evolueert de meditatie beoefening (dit zou in het algemeen in mindere mate ook bij de andere toepassingen kunnen gebeuren) aan de andere kant zijn er vele vormen van meditatie mogelijk binnen een spirituele traditie.

Een ander verschil is het doel van een spiritueel pad. Bij een therapeutische toepassing kan het doel zijn om van een klacht af te komen of om hier op andere manier mee om te kunnen gaan en bij persoonlijke groei om meer ontspannen te zijn, maar bij een spiritueel pad als het Boeddhisme is het doel verlichting en de bevrijding van lijden en de oorzaken daarvan, zowel bij zichzelf als anderen, wat uiteindelijk de opheffing van onwetendheid omtrent de aard van bestaan en causaliteit en andere afgeleide oorzaken van lijden (zoals bepaalde emoties en gedachten) inhoudt. Zie voor meer informatie het boek: "The Four Noble Truths" (De vier edele waarheden) van de Dalai Lama.
Dit laatste verreist het van moment tot moment aanwezig zijn bij wat er gebeurt en herkennen van de aard of natuur van wat zich voordoet.
Daarnaast heeft dit ook consequenties voor wat onder mindfulness verstaan wordt. Een gevorderde beoefenaar kan dualistische fixaties overstijgen en zoals Tarthang Tulku aangeeft kan dit gebeuren via mindfulness (zie mindfulness en zuiver gewaarzijn). Echter dit vereist dat mindfulness beoefend wordt op een manier die non-duaal gewaarzijn niet in de weg staat.